4C diamentów – czyli właściwie CO?

Wiele osób spotkało się z określeniem 4C w kontekście kupowania diamentów, jednak niewiele z nich rzeczywiście wie, jak rozumieć ten enigmatyczny termin. Odczarujmy więc te cztery podstawowe aspekty oceny diamentów.

W latach 50-tych ubiegłego wieku Amerykański Instytut Gemmologiczny (GIA), światowy autorytet w dziedzinie kamieni szlachetnych, opracował ustandaryzowany system oceny diamentów wykorzystywany do dziś na całym świecie. Jego podstawą są parametry określone jako 4C od pierwszych liter angielskich słów: carat, color, clarity i cut. Poniżej poznasz charakterystykę tych parametrów w oparciu właśnie o standardy GIA.

CARAT czyli karat

Zazwyczaj pierwsze słowo, które przychodzi nam na myśl w odniesieniu do diamentów to właśnie karat (ct) - czyli masa kamienia. Jeden karat jest równy 0.2 grama. Nazwa „karat” pochodzi od ziaren drzewa karobowego (łac. ceratonia siliqua), których już w średniowieczu używano do mierzenia masy kamieni szlachetnych. Słowa „karat” używamy również do określenia zawartości złota w stopie metalu (np. 14-karatowe złoto), jednak karat metryczny określający masę kamieni nie ma z nim NIC wspólnego.

Im większy diament, tym rzadszy, a co za tym idzie również i bardziej wartościowy. Oznacza to, że diament o masie 1 ct będzie znacznie cenniejszy, niż cztery diamenty po 0.25 ct o łącznej masie 1 ct. Logiczne, prawda?

COLOR czyli barwa

Najbardziej pożądanym kolorem w diamencie jest… jego brak, ponieważ czysty diament o idealnej siatce krystalograficznej jest minerałem bezbarwnym. Diamenty klasyfikujemy na skali od D do Z, gdzie D to najbardziej pożądane i wartościowe diamenty bez żadnego zabarwienia – warto osadzać je w białe złoto lub platynę, by podkreślić ich piękno. Znaczna większość diamentów posiada jednak zabarwienie lekko żółtawe bądź brązowawe. Barwa diamentu określana jest w laboratoriach gemmologicznych poprzez porównanie go z kamieniami wzorcowymi (ang. master stones), których barwa jest znana.

Nie wszyscy wiedzą, że diamenty występują w bardzo wielu kolorach i odcieniach. Różowe, niebieskie, czerwone i wiele innych to barwy określane mianem fantazyjnych (ang. fancy). Ocenia się je według oddzielnej skali, a ich kolor zależy od różnorodnych czynników takich jak wtrącenia atomów azotu czy boru, deformacje siatki krystalograficznej czy też promieniowanie.

CLARITY czyli czystość

Inkluzje (zanieczyszczenia wewnętrzne) i skazy (zanieczyszczenia zewnętrzne) to nieodłączne elementy naturalnych kamieni szlachetnych. Na ocenę czystości wpływ ma ich ilość, umiejscowienie, wielkość, kolor oraz rodzaj. Skąd wiemy, jaką czystość ma dany diament? Jest ona oceniana w laboratoriach przy użyciu profesjonalnej lupy o 10-krotnym powiększeniu.

GIA wyróżnia następujące klasy czystości diamentów:

FL (Flawless)
brak znamion wewnętrznych (inkluzji) oraz zewnętrznych (skaz) widocznych przy 10-krotnym powiększeniu

IF (Internally Flawless)
brak znamion wewnętrznych (inkluzji) widocznych przy 10-krotnym powiększeniu

VVS1, VVS2 (Very Very Slightly Included)
bardzo bardzo małe znamiona trudno zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu

VS1, VS2 (Very Slightly Included)
bardzo małe znamiona średnio trudno zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu

SI1, SI2 (Slightly Included)
inkluzje łatwo zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu

I1, I2, I3 (Included)
inkluzje natychmiast zauważalne przy 10-krotnym powiększeniu mogące wpływać na przejrzystość i brylancję

Oczywiście im czystszy diament, tym rzadszy i znacznie cenniejszy. Najczęściej spotykaną na polskim rynku jubilerskim klasą czystości jest SI (Slightly Included) – wybór diamentu o takiej czystości zazwyczaj gwarantuje dobry stosunek jakości do ceny. Biżuteria w ofercie Noble Place charakteryzuje się jednak znacznie wyższą jakością wykorzystywanych diamentów.

CUT czyli szlif

Brylancja, ogień, gra światła, migotanie, iskrzenie, życie – te wszystkie określenia związane są bezpośrednio z jakością szlifu. Ma ona decydujący wpływ na to, co postrzegamy jako blask diamentów. Idealny szlif to taki, który powoduje całkowite wewnętrzne odbicie światła, które widzimy właśnie jako „życie” w diamencie.

W skład oceny szlifu wchodzą proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami diamentu, wykończenie szlifu (czyli jakość wypolerowania i powierzchni faset) oraz symetria kamienia.

Ocena szlifu wyrażana jest w następującej skali:
· Excellent (Doskonała)
· Very Good (Bardzo dobra)
· Good (Dobra)
· Fair (Zadowalająca)
· Poor (Słaba)

Szlifem określany jest również kształt diamentów – najdroższy i najbardziej popularny to okrągły szlif brylantowy, czyli tak zwany BRYLANT. Szacuje się, że ponad 70% wszystkich diamentów szlifuje się właśnie w ten sposób. Popularnością cieszą się również szlif szmaragdowy, łezka, owal czy princessa. Niektóre firmy jubilerskie opracowują własne szlify, np. Roberto Coin, który wprowadził unikalny szlif o nazwie Cento, z 100 fasetami - to prawie dwa razy więcej niż w popularnym szlifie brylantowym! Biżuteria Roberto Coin z diamentami w niezwykłym szlifie Cento w Polsce dostępna jest jedynie w salonach Noble Place.

Co ciekawe, dopiero w XV wieku pewien Belg wpadł na pomysł, że diament da się szlifować … innym diamentem (a właściwie przy użyciu pyłu diamentowego). Dopiero to odkrycie zapoczątkowało rozwój technik, które pozwalają nam nadawać diamentom dowolny kształt i wydobywać z nich prawdziwe piękno.

CERTYFIKAT – dodatkowe C, o którym warto pamiętać

Nie tylko w przypadku diamentów inwestycyjnych, ale również i tych w biżuterii warto kupować diamenty z certyfikatami renomowanych instytutów gemmologicznych takich jak GIA, IGI czy HRD. Dlaczego? Są one źródłem wiedzy o kamieniu i podstawą oceny jego wartości. Większość diamentów certyfikowanych przez powyższe laboratoria posiada laserowo wypisany numer certyfikatu na rondyście (jest to najszersze miejsce diamentu oddzielające górną część kamienia, czyli koronę, od dolnej, czyli pawilonu). Numer ten pozwala zidentyfikować kamień nawet wtedy, gdy zgubimy certyfikat – wystarczy wpisać go w wyszukiwarce na stronie internetowej danego laboratorium gemmologicznego, aby uzyskać dostęp do wersji online.

Edukacja to podstawa!

Jak widzisz, wartość diamentów to efekt kombinacji wielu elementów. Znając podstawy 4C wiesz już, na co zwrócić uwagę przy wyborze diamentów, jakie pytania zadać jubilerowi i w jaki sposób czytać certyfikaty tak, aby podejmować mądre decyzje zakupowe.

Paulina Sierakowska
Gemmolog, Ekspert Biżuterii